1. Glycomark là gì?
Glycomark là một xét nghiệm định lượng phân tử 1,5-anhydroglucitol (gọi tắt là 1,5 AG) trong máu, được phát hiện vào năm 1880 và sau đó được một công ty Nhật Bản phát triển trở thành một loại xét nghiệm
1,5-AG là một loại đường tự nhiên tìm thấy trong hầu hết các thực phẩm. Cơ thể không tự sản xuất 1,5-AG, vì vậy mà nó hầu như không thay đổi. Trong cơ thể 1,5-AG và glucose đi tới thận, hầu hết được tái hấp thu hoàn toàn khi dưới ngưỡng 180 mg/dL. Do đó chúng trở lại vào trong máu và không xuất hiện trong nước tiểu. Cơ thể duy trì gần như ổn định 1,5-AG, bởi vì khi có một lượng 1,5-AG ăn vào thì có một lượng gần như tương đương được bài tiết qua nước tiểu. Glucose và 1,5-AG cạnh tranh nhau để được tái hấp thu. Điều này đồng nghĩa với khi glucose máu tăng thì 1,5-AG máu giảm và khi 1,5-AG tăng thì glucose máu giảm.
Đo 1,5-AG trong máu được sử dụng ở những bệnh nhân đái tháo đường, có tiền sử glucose máu cao, để xác định sự biến đổi glucose máu ngay cả khi các xét nghiệm HbA1C và glucose máu bình thường.
Các nhà khoa học nhận thấy rằng, ở những người tiểu đường nồng độ 1,5-AG giảm trong máu và thậm chí giảm hơn khi nồng độ đường máu ở những người này đang ở mức cao.
Cuối những năm 1970, HbA1c được giới thiệu là một xét nghiệm giúp theo dõi kiểm soát đường huyết ở những bệnh nhân đái tháo đường, và nhanh chóng trở thành tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán và kiểm soát đường huyết. HbA1c cho phép ta biết được nồng độ đường máu trung bình 3 tháng trước đó của ta là bao nhiêu? Như chúng ta đã biết, giá trị trung bình có thể không phản ánh đúng, bị đánh lạc hướng bởi giá trị cao và giá trị thấp, cho ra kết quả trung bình ở mức giữa.
1,5-AG lần đầu tiên được chú ý tới tại Mỹ, sau khi một nghiên cứu được công bố trên tạp trí Diabetes Care 2006, đã chỉ ra tính ứng dụng của 1,5-AG trên một người có độ biến động đường máu lớn trong 2 tuần trước đó. Và xét nghiệm này được sử dụng rộng rãi ở Châu Á, và trở thành một chỉ số quan trọng trong kiểm soát đường máu.
Khác với % HbA1c, Glycomark có giá trị càng cao càng tốt. Mục tiêu Glycomark cần đạt ở người đái tháo đường là > 10 µg/mL. Các chuyên gia chỉ ra thêm rằng:
- Với Glycomark = 10 µg/mL tương đương với lượng đường máu sau bữa ăn trung bình hàng ngày trong 1-2 tuần khoảng 185 mg/dL.
- Với Glycomark = 12 µg/mL tương đương với lượng đường máu sau bữa ăn trung bình hàng ngày trong 1-2 tuần khoảng 180 mg/dL.
- Và ở mức thấp Glycomark < 2 µg/mL có nghĩa là lượng đường máu trung bình hàng ngày đã vượt trên 290 mg/dL. Vì vậy, Glycomark giảm đồng nghĩa với glucose máu tăng.
2. Tại sao bạn cần quan tâm tới Glycomark?
Glycomark thực sự hữu ích trong việc đánh giá hiệu quả điều trị, xem cơ thể có đáp ứng với thuốc hay không, bởi nó cho thấy sự thay đổi trong khoảng 2 tuần khi thuốc bắt đầu được sử dụng. Nó cũng là công cụ cần thiết giúp bác sỹ phân loại bệnh nhân của mình, bởi ngay cả khi HbA1c trong tầm kiểm soát thì một số bệnh nhân có nhiều đỉnh cao và đỉnh thấp cũng không phải là tốt.
3. Nguyên lý định lượng của nó là gì?
Xét nghiệm Glycomark được thực hiện trên máy hóa sinh tự động bằng phương pháp đo động học enzyme (kinetic) gồm có 2 thuốc thử nghiệm R1 và R2. Phương pháp này sử dụng enzyme pyranose oxidase (PROD) như một enzyme oxy hóa của 1,5-AG. Để oxy hóa nhóm hydroxyl (-OH) vị trí thứ 2 của 1,5-AG và tạo thành hydrogen peroxide, sau đó hình thành phức hợp màu bằng enzyme peroxidase (POD). Đo phức hợp màu tạo thành sẽ tính ra nồng độ 1,5-AG.
Do PROD cũng phản ứng với glucose, nên trước đó mẫu máu được xử lý với glucokinase (GK). Khi đó glucose chuyển thành Glucose–6-phosphate, chất này không có khả năng phản ứng với PROD.
Để thúc đẩy phản ứng hoàn thành, sử dụng hệ thống tái tạo ATP gồm PK (pyruvate kinase) và PEP (Phosphoenol pyruvate) được sử dụng. Khi ATP được chuyển đổi thành ADP (Adinose diphosphate), PK với sự có mặt của PEP sẽ xúc tác sự phosphoryl hóa ADP để trở lại thành ATP.
4. Cần lưu ý gì về xét nghiệm Glycomark?
- Với những bệnh nhân suy thận, kết quả xét nghiệm không phản ánh chính xác.
- Giá trị bình thường thay đổi giữa các dân tộc khác nhau, ví dụ như người Châu Á, thói quen dùng đậu nành ảnh hưởng tới phép đo.
- Khoảng giá trị bình thường ở các phòng xét nghiệm khác nhau là khác nhau.
Tác giả: Lê Văn Công – Chuyên viên quản lý sản phẩm Phương Đông
Tài liệu tham khảo:
1. https://www.healthline.com/diabetesmine/mysteries-of-the-glycomark-revealed#6
2. https://www.dovemed.com/common-procedures/procedures-laboratory/15-anhydroglucitol-blood-test/
3. http://www.diazyme.com/15-anhydroglucitol-glycomark-15-ag-assay
