Xét nghiệm HbA1c, hay còn gọi là xét nghiệm đường trong hồng cầu, cho biết mức đường huyết trung bình trong vòng 2-3 tháng vừa qua. Đây là xét nghiệm quan trọng mà các bệnh nhân tiểu đường cần lặp lại định kỳ. Để kiểm tra xem bệnh tình có nằm trong tầm kiểm soát hay không. Xét nghiệm HbA1c còn được dùng để chẩn đoán bệnh tiểu đường.
Nguyên lý xét nghiệm HbA1c
Trong hồng cầu có chứa hemoglobin có khả năng vận chuyển oxy đến mọi nơi trong cơ thể. Trong bệnh tiểu đường, đường tích tụ lại trong máu và kết hợp với hemoglobin tạo thành dạng phức hợp đường-hemoglobin. Vì hồng cầu có tuổi thọ tầm 3 tháng. Xét nghiệm đo lượng phức hợp này cho biết giá trị đường huyết trung bình trong 3 tháng trước đó. Nếu giá trị đường huyết trong vòng vài tuần qua tăng cao lên. Thì giá trị đường trong hồng cầu cũng tăng cao
Nguồn gốc, sự hình thành của xét nghiệm HbA1c
Nguồn gốc của HbA1c
Glucose kết hợp với hemoglobin (Hb) liên tục và gần như không hồi phục trong suốt đời sống của hồng cầu. Khi nồng độ glucose máu tăng cao hơn mức bình thường trong thời gian đủ dài, glucose sẽ phản ứng với Hb mà không cần sự xúc tác của enzym. Phản ứng xẩy ra trong hồng cầu, glucose sẽ phản ứng với Hb tạo thành hemoglobin bị glycosyl hóa.
Trong hồng cầu có 3 loại Hb: HbA1 chiếm 97- 99%, HbA2 chiếm 1- 3%, HbF ở bào thai khi sinh ra chỉ còn vết. HbA1 có 3 nhóm HbA1a, HbA1b và HbA1c trong đó HbA1c chiếm 80%. Để biểu thị hemoglobin bị glycosyl hóa người ta định lượng phần HbA1c bị glycosyl hóa, gọi tắt là HbA1c, tính ra đơn vị %.
Nồng độ HbA1c sẽ tương quan thuận với nồng độ glucose huyết tương trung bình trong vòng 6 đến 12 tuần trước đó. Vì vậy bằng cách định lượng HbA1c thầy thuốc có thể nhận định được nồng độ glucose máu trung bình trong vòng 2-4 tháng trước đó của bệnh nhân, cho phép đánh giá hiệu quả quá trình điều trị bệnh tiểu đường.
Bản chất của chất của xét nghiệm là xác định % hemoglobin bị glycosyl trong tổng số hemoglobin, từ đó đánh giá được nồng độ glucose trong máu trong khoảng thời gian 2-4 tháng trước đó.
Sự hình thành của xét nghiệm HbA1c
- Hemoglobin (Hb) là một trong những thành phần cấu tạo nên tế bào hồng cầu của máu, có vai trò vận chuyển oxy trong máu. Bình thường luôn luôn có sự gắn kết của đường trong máu với Hb của hồng cầu.
- HbA1C chiếm phần lớn ở người lớn, nó đại diện cho tình trạng gắn kết của đường trên Hb hồng cầu.
- Sự hình thành HbA1C xảy ra chậm 0.05% trong ngày, và tồn tại suốt trong đời sống hồng cầu 120 ngày, thay đổi sớm nhất trong vòng 2 tuần lễ.
===>> Xem thêm: Quy trình xét nghiệm HbA1c
Ý nghĩa của xét nghiệm HbA1c
Xét nghiệm HbA1C cho biết mức đường huyết trung bình của bạn trong 2-3 tháng vừa qua. Đây là xét nghiệm tốt nhất để theo dõi sự kiểm soát đường huyết, giúp bạn và bác sĩ điều trị đánh giá được đường huyết có kiểm soát tốt hay không trong thời gian vừa qua.
Cứ 3 tháng một lần, bệnh nhân tiểu đường nên làm xét nghiệm HbA1c. Để kiểm tra xem lượng đường huyết có được kiểm soát hay không. Ngay cả khi bệnh ổn định cũng nên kiểm tra ít nhất 2 lần một năm.
Có một số nguyên nhân dẫn đến sai lệch kết quả xét nghiệm HbA1c. Ví dụ như bệnh thiếu máu. Ngoài ra cũng có một số nguyên nhân ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm này. Bạn nên tham khảo tư vấn cụ thể của bác sĩ trước khi tiến hành.
